- Sejmowa Komisja do spraw Petycji na posiedzeniu 11 lipca rozpatrywała cztery petycje wniesione przez Naczelną Radę Adwokacką.
- Chodzi o petycje dot. katalogu osób uprawnionych do wykonywania praw nieżyjącego pokrzywdzonego, zasad przeszukania pomieszczeń adwokata oraz środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w wykonywaniu zawodu, prawa zatrzymanego do pomocy prawnej z urzędu, zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
- W trakcie posiedzenia NRA reprezentowała adw. Dorota Kulińska, dyrektor Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych.
Wszystkie cztery petycje NRA, będące przedmiotem posiedzenia komisji, wniesione zostały po raz pierwszy w poprzedniej kadencji Sejmu, jednak nie doczekały się merytorycznego finału procesu legislacyjnego, choć w przypadku kilku z nich projekty ustaw wniesiono do Sejmu. Nie stały się one jednak przedmiotem prac legislacyjnych w Sejmie, a w związku z wyborami 15 października 2023 r. i obowiązywaniem zasady dyskontynuacji, prace zostały przerwane. W związku z tym Naczelna Rada Adwokacka ponownie zgłosiła te petycje do Sejmu nowej kadencji na początku bieżącego roku.
Pierwsza, rozpatrywana 11 lipca petycja Naczelnej Rady Adwokackiej dotyczyła zmiany przepisów art. 52 par.1 i par. 2 oraz art. 58 par.1 ustawy z dnia 6 czerwca1997 r. Kodeks postępowania karnego, zmierzającej do zwiększenia ochrony interesów pokrzywdzonego (ofiary przestępstwa) na wypadek jego śmierci, poprzez rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do wykonywania praw zmarłego, oskarżyciela posiłkowego i oskarżyciela prywatnego, o spadkobiercę zmarłego.
W dyskusji adw. Dorota Kulińska przedstawiła argumentację za petycją. Z kolei przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości przytoczył argumenty przeciwko postulowanej zmianie. W ocenie ministerstwa, poszerzenie kręgu osób uprawnionych do wykonywania praw zmarłego powodować będzie wydłużenie trwania postępowań sądowych. Wyniku dyskusji Komisja podjęła decyzję o zwróceniu się do Ministra Sprawiedliwości o przedstawienie szczegółowego uzasadnienia swojego stanowiska.
Następnie Komisja przystąpiła do rozpatrzenia petycji NRA, zmierzającej do realizacji uprawnień zatrzymanego, wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1919 z dn. 26.10.2016r. w sprawie pomocy prawnej z urzędu dla podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz dla osób, których dotyczy wniosek w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania, a także dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z dnia 22.10.13r. w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności, poprzez przyznanie zatrzymanemu, przed podjęciem z jego udziałem czynności określonych w ustawie, prawa do adwokata lub radcy prawnego z urzędu.
W odniesieniu do tej inicjatywy przedstawiciel ministerstwa sprawiedliwości wyjaśnił, że w tym zakresie toczą się bardzo intensywne prace Komisji kodyfikacyjnej sprawa karnego, a zagadnienie stanowi jeden z priorytetów działań podejmowanych przez Ministra Sprawiedliwości. Prace zmierzające do wdrożenia obu dyrektyw są bardzo zaawansowane i wkrótce, niezależnie od innych prac Komisji kodyfikacyjnej, zostaną przedstawione do konsultacji społecznych. Wobec tej deklaracji, Komisja zdecydowała o niekontynuowaniu dalszych prac nad tą inicjatywą, w oczekiwaniu na projekt rządowy.
W kolejnym punkcie obrad Komisji rozpatrzono petycję Naczelnej Rady Adwokackiej dotyczącą zmian przepisach regulujących przeszukanie pomieszczenia lub miejsca należącego do adwokata albo będącego w jego posiadaniu, poprzez wprowadzenie w artykule 222 par. 3 Kodeksu postępowania karnego wymogu zawiadomienia dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej o realizowanych czynnościach i dopuszczeniu dziekana lub wskazanej przez niego osoby do udziału w tych czynnościach oraz wprowadzenie nowej regulacji dotyczącej zastosowania wobec adwokata środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w wykonywaniu zawodu wyłącznie na mocy postanowienia sądu, w zaproponowanej w petycji procedurze.
Przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości potwierdził, że ministerstwo dostrzega konieczność rozwiązania problemu i że zagadnienia te przekazano do uregulowania w ramach projektów opracowywanych przez Komisję kodyfikacyjną prawa karnego. Komisja zwróciła się więc do Ministerstwa Sprawiedliwości o przedstawienie dezyderatu, precyzującego stanowisko i przedstawiającego perspektywę wprowadzenia wnioskowanych przez Naczelną Radę Adwokacką zmian w tym zakresie.
Ostatnia, rozpatrywana przez Komisję 11 lipca petycja Naczelnej Rady Adwokackiej dotyczyła wnioskowanych zmian w Kodeksie postępowania cywilnego i Kodeksie postępowania karnego, które pozwoliłyby na rozstrzyganie o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej z urzędu przez adwokata lub radcę prawnego w postępowaniach cywilnych i karnych, niezależnie od merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie, w odrębnym postanowieniu, wykonalnym niezależnie od dalszego toku sprawy. Petycja ta również obejmowała inicjatywę zmiany przepisów, pozwalającą na pokrywanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez Skarb Państwa w każdym przypadku, bez względu na której stronie postępowania spoczywałby obowiązek zwrotu kosztów na rzecz strony reprezentowanej przez pełnomocnika z urzędu.
W ramach dyskusji przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości wskazał, że ta inicjatywa jest również przedmiotem prac Ministerstwa i troski Ministra, a prace te będą realizowane w ścisłej współpracy ze środowiskiem adwokackim i Naczelną Radą Adwokacką oraz że Minister Sprawiedliwości powołał pełnomocnika do tego odcinka prac legislacyjnych w celu opracowania systemowego rozwiązania problemu.
Wobec zarysowanych perspektyw znalezienia rozwiązania dla problemów objętych petycją i deklaracji podjęcia intensywnych prac, zmierzających do wypracowania optymalnego rozwiązania wniesionych postulatów, przedstawiciel NRA, przychylając się do sugestii przedstawiciela Ministerstwa Sprawiedliwości, aby prace nad tymi zmianami skoncentrować na poziomie rządowym, wniósł o zaniechanie na tym etapie prac Komisji nad przedmiotową petycją.
