• Prezes NRA, adw. Przemysław Rosati, adw. Bartosz Tiutiunik, Wiceprezes NRA oraz adw. Dorota Kulińska, Dyrektor Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych NRA na zaproszenie Adama Bodnara, Ministra Sprawiedliwości wzięli udział w spotkaniu dotyczącym wzmocnienia pozycji adwokatów, jako zawodu zaufania publicznego oraz przyjęcia harmonogramu prac nad nowelizacją ustawy Prawo o adwokaturze.
• Spotkanie odbyło się w dniu 26 maja w gmachu Ministerstwa Sprawiedliwości.
• Kanwą do spotkania była podpisania w dniu 13 maja 2025 r. przez Rzeczpospolitą Polskę, Konwencja Rady Europy o ochronie zawodu prawnika.
• Podczas spotkania adw. Przemysław Rosati, Prezes NRA wręczył Ministrowi Sprawiedliwości projekty ustawy o zmianie Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw, w szczególności Prawa o adwokaturze, jak też projekt ustawy o regulacji rynku świadczenia pomocy prawnej, które przewidują podniesienie standardów ochrony tajemnicy adwokackiej, zmiany w zasadach przeszukania kancelarii, zawieszania adwokatów w wykonywaniu zawodu, postępowania z materiałami objętymi tajemnica adwokacką ujawnionymi w toku przeszukania i dokonywania oględzin nośników zawierających takie materiały oraz wzmocnienia niezależności zawodu adwokata.
• Prezes NRA poruszył także istotny temat wysokości stawek dla adwokatów świadczących nieopłaconą pomoc prawną. Wskazał, że Naczelna Rada Adwokacka nieustannie domaga się pilnych działań legislacyjnych, które zapewnią realne wynagrodzenie adwokatów świadczących nieopłaconą pomoc prawną oraz zagwarantują obywatelom dostęp do profesjonalnej obrony i reprezentacji przed sądem.
• Elementem rozmowy były również pozasądowe formy rozwiązywania małżeństw i projektowane przez ministerstwo zmiany w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej. Przedstawiciele NRA stanowczo wyrazili dezaprobatę w kierunku rozwodów w urzędzie stanu cywilnego wskazując, że musi odbywać się on w warunkach, które gwarantują ochronę praw obu stron.

Pismo Ministra Sprawiedliwości
Minister Sprawiedliwości, Adam Bodnar w dniu 14 maja br. skierował zaproszenie do przedstawicieli samorządu adwokackiego, aby podczas spotkania omówić kwestię dostosowania ustawodawstwa krajowego do wymogów wynikających z Konwencji o ochronie prawników w sposób, który będzie zabezpieczał osoby wykonujące zawód adwokata także przed opresyjnością Państwa.
Minister Sprawiedliwości zadeklarował gotowość i otwartość resortu do ścisłej współpracy z samorządem zawodowym adwokatów w zakresie wszystkich działań zmierzających do wzmocnienia ich pozycji, a także zwiększenia zaufania społecznego do systemu wymiaru sprawiedliwości.
Wskazał również, że z uwagi na wagę oraz konstytucyjne znaczenie podniesionych kwestii, projekt ewentualnej nowelizacji przepisów powinien być procedowany ścieżką rządową, z zachowaniem pełnej transparentności i z uwzględnieniem opinii wszystkich stron.

Czym jest Konwencja o Ochronie Zawodu Prawnika?
Polska jako jedno z pierwszych państw członkowskich Rady Europy, podpisała 13 maja br. Konwencję o Ochronie Zawodu Prawnika. W imieniu rządu Rzeczpospolitej Polskiej podczas uroczystej ceremonii w Luxemburgu dokument podpisał ambasador adw. Aleksander Pociej pełniący obowiązki Stałego Przedstawiciela Polski przy Radzie Europy.
Konwencja o Ochronie Zawodu Prawnika to inicjatywa Rady Europy mająca na celu wzmocnienie praworządności poprzez zapewnienie skutecznej ochrony prawników, których rola jest kluczowa dla funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i ochrony praw podstawowych. W ostatnich latach nasiliły się ataki na przedstawicieli tego zawodu, takie jak nękanie, groźby, aresztowania, inwigilacja, wymuszone zaginięcia i morderstwa, co podkreśla potrzebę wprowadzenia takiego instrumentu prawnego.
(czytaj więcej)

Spotkanie w gmachu Ministerstwa Sprawiedliwości
W dniu 26 maja br. zgodnie z zaproszeniem Ministra Sprawiedliwości, adw. Przemysław Rosati, Prezes NRA, wraz z adw. Bartoszem Tiutiunikiem, Wiceprezesem NRA oraz adw. Dorotą Kulińską, Dyrektor Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych NRA wzięli udział w spotkaniu dotyczącym wzmocnienia pozycji adwokatów, jako zawodu zaufania publicznego oraz przyjęcia harmonogramu prac nad nowelizacją ustawy Prawo o adwokaturze.

Podczas spotkania adw. Przemysław Rosati, Prezes NRA wręczył Ministrowi Sprawiedliwości projekty ustawy o zmianie Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw, w szczególności Prawa o adwokaturze, jak też projekt ustawy o regulacji rynku świadczenia pomocy prawnej, które przewidują podniesienie standardów ochrony tajemnicy adwokackiej, zmiany w zasadach przeszukania kancelarii, zawieszania adwokatów w wykonywaniu zawodu, postępowania z materiałami objętymi tajemnica adwokacką ujawnionymi w toku przeszukania i dokonywania oględzin nośników zawierających takie materiały oraz wzmocnienia niezależności zawodu adwokata..

- To najwyższy czas na realne zmiany. Od lat podkreślamy, że tajemnica zawodowa to nie przywilej adwokata, lecz podstawowe prawo obywatela – gwarancja, że może on bez obaw powierzyć swojemu pełnomocnikowi najbardziej wrażliwe informacje. Niestety, dotychczasowe przepisy nie zapewniają dostatecznej ochrony tej relacji. W praktyce organy ścigania zbyt często i zbyt łatwo sięgają po instrumenty, które w sposób pośredni lub bezpośredni naruszają tajemnice adwokacką. Czas to zmienić. Czas także na przepisy, które realnie będą chronić zawód adwokata i tajemnicę adwokacką – w toku przeszukań, oględzin, czynności przesłuchania czy decyzji o zawieszeniu w wykonywaniu zawodu. Tylko w ten sposób przywrócimy właściwy balans między prawem państwa do ścigania przestępstw a prawem obywatela do rzetelnej obrony i sprawiedliwego procesu. Teraz jest czas na działanie. To czas na stworzenie bezpieczników chroniących i wspierających niezależność zawodu adwokata w systemie prawa – podkreśla adw. Przemysław Rosati, Prezes NRA.

Główne założenia nowelizacji koncentrują się wokół jednego celu: podniesienia standardów ochrony tajemnicy zawodowej adwokatów oraz zapewnienia większej niezależności przy wykonywaniu zawodu. Nowe przepisy wprowadzają szereg konkretnych rozwiązań, które mają fundamentalne znaczenie nie tylko dla środowiska prawniczego, ale przede wszystkim dla klientów korzystających z profesjonalnej pomocy prawnej.

Tajemnica adwokacka – od względnej do bezwzględnej ochrony; zmiana zasad postępowania z materiałami ujawnionymi w toku przeszukania
Dotychczas tajemnica adwokacka (radcowska) ma w polskim prawie charakter tzw. tajemnicy względnej. Oznaczało to, że sąd – w określonych sytuacjach – może uchylić tę tajemnicę, co prowadzi do sytuacji, w której prokurator lub sąd ma otwartą możliwość przesłuchania adwokata na okoliczności objęte tajemnicą adwokacką. Proponowane przez NRA rozwiązanie zmienia ten stan rzeczy. Tajemnica adwokacka i radcowska zostaje zrównana z tajemnicą obrończą i spowiedzi, co oznacza, że nie będzie możliwości jej uchylenia.
W praktyce oznacza to, że adwokat nie będzie mógł być przesłuchiwany na okoliczności, o których dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej – bez względu na to, czy występował jako obrońca, czy jako pełnomocnik czy też tylko udzielił porady prawnej. Podobnie, dokumenty i inne dowody zawierające informacje chronione tajemnicą zawodową będą podlegały szczególnej ochronie – bez możliwości ich wykorzystania w toku postępowania karnego.

Zakaz oględzin nośników danych chronionych tajemnicą
Złożona propozycja przewiduje także zakaz dokonywania oględzin wszelkich nośników danych – np. komputerów, telefonów, dokumentów, pendrive’ów – jeśli zawierają informacje chronione tajemnicą zawodową. W praktyce oznacza to, że prokuratura i policja nie będą mogły uzyskać dostępu do takich danych w uproszczony sposób, np. pod pretekstem tzw. czynności technicznej. Taki zakaz ma także przeciwdziałać obchodzeniu przepisów o przeszukaniu i utrwalać najwyższe standardy ochrony relacji klient–adwokat.

Przeszukanie kancelarii tylko przy obecności dziekana rady adwokackiej
Projekt przewiduje nowy obowiązek: przed rozpoczęciem przeszukania kancelarii adwokackiej (lub innego miejsca należącego do adwokata lub przez niego użytkowanego) organy ścigania będą zobowiązane zawiadomić dziekana właściwej okręgowej rady adwokackiej. Dziekan lub osoba przez niego wyznaczona musi mieć możliwość udziału w czynności przeszukania od momentu jej rozpoczęcia.
Ten przepis ma fundamentalne znaczenie – wprowadza bowiem formalny udział organów samorządu zawodowego w procesie, który niesie ryzyko naruszenia tajemnicy zawodowej. Celem tej regulacji jest zapewnienie dodatkowego mechanizmu kontroli, ochrony tajemnicy i prewencji przed nadużyciami ze strony organów ścigania.

Zawieszenie adwokata w wykonywaniu zawodu – tylko decyzją sądu
Obecnie środek zapobiegawczy w postaci zawieszenia adwokata w wykonywaniu zawodu może być stosowany na etapie postępowania przygotowawczego na podstawie decyzji prokuratora. Projekt ustawy zmienia ten stan rzeczy – decyzję o zawieszeniu będzie mógł podjąć wyłącznie sąd, i to tylko wtedy, gdy zarzucane przestępstwo ma bezpośredni związek z wykonywaniem zawodu adwokata lub radcy prawnego.
Sąd będzie musiał określić konkretny czas trwania zawieszenia, który nie może przekroczyć 3 miesięcy, z możliwością przedłużenia, ale tylko przy zachowaniu ściśle określonych przesłanek i obowiązkowej kontroli sądowej. Co więcej, wniosek prokuratora o zastosowanie tego środka ma być rozpatrywany przez sąd w ciągu 24 godzin, a ewentualne zażalenie – w ciągu 7 dni.
Dzięki temu środek ten przestaje być narzędziem do nieograniczonego i niekontrolowanego pozbawiania adwokata prawa do wykonywania zawodu na mocy arbitralnej decyzji prokuratora. Nowe przepisy mają zapewnić równowagę między interesem postępowania karnego a konstytucyjnie chronioną niezależnością zawodów prawniczych.

Przepisy będą działać wstecz
Co istotne, proponowane rozwiązania dotyczące zawieszenia będą miały zastosowanie także do spraw już wszczętych. Oznacza to, że adwokaci i radcowie prawni, wobec których zastosowano już zawieszenie, będą mogli złożyć wniosek o jego zmianę lub uchylenie. Sąd będzie miał obowiązek rozpoznać taki wniosek w ciągu 14 dni.
(czytaj projekt ustawy)

Wysokość wynagrodzeń za świadczenie pomocy prawnej z urzędu i system NPP.
Przedstawiciela NRA podczas spotkania z Ministrem Sprawiedliwości poruszyli także istotny temat wysokości wynagrodzeń za świadczenie pomocy prawnej z urzędu. Wskazali, że Naczelna Rada Adwokacka nieustannie domaga się pilnych działań legislacyjnych, które zapewnią realne wynagrodzenie adwokatów świadczących nieopłaconą pomoc prawną oraz zagwarantują obywatelom dostęp do profesjonalnej obrony i reprezentacji przed sądem.
Podczas spotkania przedstawiciele NRA ponowili apel o wycofanie się Ministerstwa z proponowanych zmian dotyczących systemu NPP, tj. wprowadzenia porad online bez dostatecznego zabezpieczenia narzędzi informatycznych przeznaczonych do tego celu, a także w odniesieniu do zniesienia jakichkolwiek przesłanek uprawniających do korzystania z tego systemu.

Rozwody poza sądem
Jednym z elementów rozmowy przedstawicieli Naczelnej Rady Adwokackiej z Ministrem Sprawiedliwości był temat pozasądowych form rozwiązywania małżeństw.

- Rozwód to nie podpis na kartce, to decyzja, która wpływa na całe dalsze życie dwóch osób, w tym ich sytuacje majątkową – często także ich dzieci. Dlatego właśnie musi odbywać się w warunkach, które gwarantują ochronę praw obu stron. Wprowadzenie pozasądowych rozwodów bez obowiązkowej obecności prawnika to proszenie się o ludzkie dramaty, których można uniknąć. Państwo ma obowiązek chronić obywatela nie tylko w jego sprawach majątkowych, ale i w tych najbardziej osobistych, tak kształtując procedury, aby interesy obywateli, przede wszystkim majątkowe, nie ucierpiały – wskazuje adw. Przemysław Rosati, Prezes NRA.

Z tego względu zdaniem środowiska adwokackiego nie można sprowadzać procedury rozwodowej do prostego przyjęcia oświadczenia woli – bez pogłębionej analizy sytuacji obu stron i realnych konsekwencji prawnych tej decyzji. Adwokatura jednoznacznie opowiada się za wprowadzeniem obowiązku konsultacji prawnej przed rozwodem lub udziału prawnika w takiej procedurze po obu stronach – nawet jeśli rozwód odbywa się poza sądem. Tylko profesjonalista może zagwarantować, że decyzja podjęta przez jedną ze stron nie jest wynikiem przemocy psychicznej, niewiedzy, bezradności czy różnicy potencjału życiowego. Jest to szczególnie istotne także w kontekście należytego zabezpieczenia interesów majątkowych rozwodzących się małżonków. Tylko prawnik może pomóc stronie ocenić, co oznacza rozwód w praktyce: w kontekście alimentów, podziału majątku, odpowiedzialności za dzieci i dalszych relacji.
(czytaj stanowisko NRA)