• Sporządzanie uzasadnień orzeczeń w sprawach karnych na „formularzu uzasadnień” – głosy za i przeciw rozważane były podczas seminarium w Ministerstwie Sprawiedliwości 7 czerwca.
• W dyskusji brali udział przedstawiciele sędziów, prokuratorów, adwokatów i radców prawnych, ministerstwa oraz Fundacji Court Watch Polska.
• Przypomnijmy, że Naczelna Rada Adwokacka wystąpiła z petycją w sprawie uchylenia art. 99a kodeksu postępowania karnego, czyli uchylenia obowiązku sporządzania uzasadnień orzeczeń w sprawach karnych na „formularzu uzasadnień” i przywrócenia poprzedniej formuły sporządzania uzasadnienia (z pominięciem formularza) w lutym br.
• Postulaty NRA poparła grupa posłów Klubu Parlamentarnego Polska 2050-Trzecia Droga, zgłaszając w kwietniu br. projekt ustawy zgodny z petycją NRA.

 

Seminarium otworzył minister Arkadiusz Myrcha, który stwierdził, iż Ministerstwo Sprawiedliwości dostrzega potrzebę zmian w formule sporządzania uzasadnień wyroków.

Podczas seminarium w Ministerstwie Sprawiedliwości Adwokaturę reprezentował adw. Francesco Goldoni z Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych NRA, który przedstawił założenia petycji NRA. Przypomniał, że wystosowanie petycji poprzedziła ankieta przeprowadzona wśród sędziów i adwokatów, z której wynika, że praktycy negatywnie oceniają obowiązek sporządzania uzasadnień wyroków na formularzach.

raktyczne wady obowiązującego rozwiązania to:
- naruszenie prawa do rzetelnego procesu karnego,
- formularz nie pozwala sądowi na pełne przedstawienie merytorycznej strony rozstrzygnięcia, które zostało wydane.

Mec. Goldoni zreferował, że NRA wskazuje w petycji, że treść zawarta w formularzu jest lakoniczna, a sam formularz nie pozwala sądowi na pełne przedstawienie merytorycznej strony rozstrzygnięcia, które zostało wydane, co powoduje, że oskarżony nie może zapoznać się z pełną argumentacją sądu w odniesieniu do odpowiedzialności karnej za przypisany czyn.

Przedstawiciel Adwokatury uzasadniał, że prawo do rzetelnego procesu ma wymiar konstytucyjny (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz konwencyjny (art. 6 ust. 1-3 Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności). Obowiązek sporządzenia uzasadnienia orzeczenia jest nie tylko wymogiem formalnym, ale ma istotne znaczenie merytoryczne. Uzasadnienie, przedstawiając tok rozumowania poprzedzający wydanie orzeczenia, umożliwić ma stronom, a zwłaszcza oskarżonemu, jego kontrolę. Pełni nie tylko funkcje procesowe, lecz także buduje autorytet wymiaru sprawiedliwości i kształtuje zewnętrzne przekonanie o sprawiedliwości orzeczenia.

Na gruncie prawa do rzetelnego procesu (w tym procesu odwoławczego), tak w ujęciu konwencyjnym (art. 6 ust. 1 EKPC), jak i w ujęciu standardu konstytucyjnego (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), jakość uzasadnienia wyroku jest istotnym elementem tego prawa.

(czytaj więcej o petycji NRA)

W toku dyskusji swoje argumenty przedstawili sędziowie, prokuratorzy i radcowie prawni, którzy opowiadają się za pozostawieniem „formularzy uzasadnień”. Wskazywali oni, że formularze usprawniają i przyśpieszają postępowania sądowe oraz są przydatne w systemie pracy sędziów.

Środowisko sędziowskie nie jest jednak jednomyślne w tym zakresie – przedstawiono także głosy sędziów przeciwnych sporządzaniu uzasadnień za pomocą formularzy. Na przykład w Apelacji Wrocławskiej całkowicie odstąpiono od sporządzania uzasadnień z wykorzystaniem formularzy, argumentując, że są one mało zrozumiałe dla podsądnych oraz utrudniają kontrolę instancyjną orzeczeń.

Prace nad tym zagadnieniem będą kontynuowane.