• W Senacie odbyło się wysłuchanie kandydatów na polskiego sędziego w Europejskim Trybunale Praw Człowieka.
• Troje kandydatów wyłonił w ramach konkursu Zespół do wyłonienia kandydatów z ramienia Rzeczypospolitej Polskiej na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
• Zespół został powołany 24 kwietnia br. przez Ministra Spraw Zagranicznych po konsultacjach, w których wzięła udział Naczelna Rada Adwokacka.
• Opinię i uwagi do projektu procedury wyłaniania kandydatów na sędziego ETPCz wystosował Prezes NRA w marcu br.
• NRA przedstawiła także wspólny apel z Helsińską Fundacją Praw Człowieka, dotyczący zmian w procedurze.
• Reprezentantką NRA w Zespole do wyłonienia polskich kandydatów na urząd sędziego ETPCz jest adw. Małgorzata Mączka-Pacholak, wiceprzewodnicząca Komisji Praw Człowieka, wskazana przez Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej.

 

Kadencja sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z ramienia Polski – prof. dr hab. Krzysztofa Wojtyczka – upłynęła 31 października 2021 roku. Od tamtej pory nie udało się wybrać jego następcy, a polskie listy kandydatów były odrzucane przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy.
 
W lutym br. Naczelna Rada Adwokacka we współpracy z Helsińską Fundacją Praw Człowieka wystosowała apel do Ministra Spraw Zagranicznych o dokonanie niezbędnej nowelizacji krajowego postępowania w przedmiocie wyboru kandydatów na urząd sędziego ETPC w celu zagwarantowania, iż zostanie ona przeprowadzona w sposób demokratyczny, transparentny oraz równy dla wszystkich uczestników, a wybór będzie oparty wyłącznie na kryteriach merytorycznych.
 
W szczególności zgłoszone postulaty dotyczyły  m.in. zapewnienie eksperckiego i apolitycznego charakteru Zespołu do spraw wyłonienia kandydatów na urząd Sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, zagwarantowanie, iż w jego skład będą wchodzić przedstawiciele władzy sądowniczej, władzy wykonawczej, organizacji pozarządowych, samorządów prawniczych oraz środowisk akademickich, a także uregulowanie obowiązku informacyjnego w zakresie upubliczniania szczegółowych wiadomości o działaniach realizowanych w ramach procedury selekcji kandydatów.
 
(czytaj apel)
 
Z kolei w marcu br. Prezes NRA przesłał do Ministerstwa Spraw Zagranicznych co do zasady pozytywną opinię do projektu zarządzenia Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie powołania Zespołu ds. wyłonienia kandydatów z ramienia Rzeczypospolitej Polskiej na urząd Sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz do projektu Regulaminu wyłaniania kandydatów z ramienia Rzeczypospolitej Polskiej na urząd Sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

W piśmie Prezes NRA zawarł też propozycje zmian, które nie zostały uwzględnione lub uwzględnione niedostatecznie w projekcie.

Projekt opinii przygotowały adw. Natalia Klima-Piotrowską, przewodnicząca Komisji Praw Człowieka przy NRA i adw. dr Katarzyna Wiśniewska, członkini tej Komisji we współpracy z adw. Przemysławem Rosatim, Prezesem NRA.

Prezes NRA zaopiniował pozytywnie propozycje, które uwzględniają wiele spośród postulatów przedstawianych dotąd przez Naczelną Radę Adwokacką i organizacje pozarządowe, w tym ostatnio w piśmie przedłożonym wraz z Helsińską Fundacją Praw Człowieka.

W uzasadnieniu Prezes NRA negatywnie oceniał zapis, że procedura wyłonienia kandydatów ma być realizowana wyłącznie przez Zespół i odbywać się przy drzwiach zamkniętych. Oznacza to całkowite wyłączenie z procesu kwalifikacyjnego przedstawicieli organizacji pozarządowych i niepotrzebną niejawność tej części procedury.

(czytaj opinię Prezesa NRA)
 
Po konsultacjach, Minister do Spraw Zagranicznych ogłosił nowe rozporządzenie, a w ramach nowej procedury 24 kwietnia br. został powołany Zespół do spraw wyłonienia kandydatów z ramienia Rzeczypospolitej Polskiej na urząd Sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w składzie:
 
• Pani dr Henryka Mościcka-Dendys, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych – przewodnicząca Zespołu;
• Pan dr hab. Marcin Wiącek, prof. UW, Rzecznik Praw Obywatelskich;
• Pani dr Hanna Machińska, Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich w latach 2017-2022 – wskazana przez Ministra Sprawiedliwości;
• Pan prof. dr hab. Piotr Hofmański, sędzia Sądu Najwyższego w latach 1996-2015, sędzia Międzynarodowego Trybunału Karnego w latach 2015-2024 – wskazany przez Ministra Spraw Zagranicznych;
• Pan prof. dr hab. Andrzej Wróbel – sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w latach 2011-2017 – wskazany przez Ministra Spraw Zagranicznych;
• Pan prof. dr hab. Marek Safjan, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w latach 2009-2024 – wskazany przez Ministra do spraw Unii Europejskiej;
• Pani dr hab. Celina Nowak, prof. INP PAN, Dyrektor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk – wskazana przez Prezesa Polskiej Akademii Nauk;
• Pani Mecenas Magdalena Witkowska, Dziekan Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Gdańsku – wskazana przez Prezesa Krajowej Rady Radców Prawnych;
• Pani Mecenas Małgorzata Mączka-Pacholak, Wiceprzewodnicząca Komisji Praw Człowieka przy Naczelnej Radzie Adwokackiej – wskazana przez Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej.
 
Kandydatami na polskiego sędziego w ETPCz – wyłonionymi w rozpisanym przez ministerstwo konkursie przez Zespół do spraw wyłonienia kandydatów z ramienia Rzeczypospolitej Polskiej na urząd Sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – są: Anna Adamska-Gallant była sędzia SN Kosowa, współpracująca z Radą Europy, sędzia SN Małgorzata Wąsek-Wiaderek oraz Adam Wiśniewski, profesor Uniwersytetu Gdańskiego.
 
Po wysłuchaniu kandydatów w Senacie, lista z polskimi kandydatami na sędziego w ETPCz ma trafić od Strasburga w poniedziałek, a ostateczny wybór ma nastąpić na sesji plenarnej Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy jesienią br.