• Ośrodek Badawczy Adwokatury opracował projekt zmian w Kodeksie postępowania cywilnego.
• Przygotowanie projektu poprzedziła ankieta w środowisku adwokackim.
• Nowelizacja obejmuje szereg istotnych zmian, w tym dotyczące m.in.: rozszerzenia przymusu adwokackiego, rozszerzenia obowiązku lojalności także na sądy, ochrony osób niezdolnych do samodzielnej obrony swoich praw z powodu stanu zdrowia, wzmocnienia ochrony tajemnicy adwokackiej i radcowskiej, wprowadzenia e-doręczeń między pełnomocnikami.
  
• Decyzję o złożeniu projektu nowelizacji kpc w formie petycji podjęło Prezydium NRA na posiedzeniu 28 czerwca br.
• Projekt nowelizacji kpc jest proobywatelski, a jego celem jest uproszczenie procedury i pomoc obywatelom w dostępie do wymiaru sprawiedliwości.

 

Projekt zmian w Kodeksie postepowania cywilnego został opracowany przez Zespół powołany przez Prezesa Ośrodka Badawczego Adwokatury, adw. Pawła Gierasa.

Zespół pracował w składzie: adw. Piotr Rachwał, Izba Adwokacka w Krakowie, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego – przewodniczący; adw. dr Monika Strus-Wołos, Izba Adwokacka w Radomiu, Instytut Allerhanda w Warszawie oraz Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie – kierownik naukowy pracy badawczej; adw. Antoni Żukowski, Izba Adwokacka w Warszawie, Uniwersytet Warszawski. Konsultantem merytorycznym Zespołu był adw. dr hab. Andrzej Olaś, Uniwersytet Jagielloński. Autorem projektu jest Mariusz Lachowski, legislator w Kancelarii Sejmu.

Opracowanie projektu poprzedziła ankieta przeprowadzona wśród adwokatów. Kwestionariusz ankietowy składał się z 36 pytań (głównie zamkniętych) o wybrane przepisy zmienione tzw. wielką nowelizacją kpc z 2019 r. albo o ocenę skutków ich wprowadzenia dla stron procesu oraz dla pracy adwokatów w roli pełnomocników procesowych w postępowaniu cywilnym.  
 
Wyniki ankiety opracował prof. UE w Katowicach dr hab. Dominik Krężołek. Na ankietę odpowiedzieli głównie adwokaci praktykujący w dużych miastach (powyżej 250 tys. mieszkańców), co stanowiło znaczącą większość (66,2%); najliczniejszą grupę stanowili również adwokaci ze średnim stażem pracy (5‒15 lat – 49,9%), chociaż blisko 1/3 badanych byli to adwokaci o stażu pracy poniżej 5 lat, zaś co do wielkości kancelarii, przeważały te małe (do 3 pracowników) – 73,4%. W badaniu wzięli więc udział głównie doświadczeni profesjonaliści pracujący przede wszystkim w mniejszych kancelariach, w większych miastach. Łącznie ankietę wypełniło 1090 adwokatów.

Na bazie wyników ankiety Zespół ds. nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego opracował nowelizację, która zawiera 30 zmian.
 
Są wśród nich m.in.:
 
- wzmocnienie tajemnicy adwokackiej i radcowskiej poprzez wprowadzenie zapisów, że adwokat i radca prawny mogą odmówić zeznań co do wszystkiego, o czym dowiedzieli się w związku z udzielaniem pomocy prawnej, a osoby, którym przysługuje prawo odmowy zeznań, mogą przed terminem przesłuchania złożyć do sądu stosowne oświadczenie na piśmie. Oświadczenie to zastępuje oświadczenie składane osobiście na rozprawie. Wprowadzenie tej zmiany jest podyktowane obserwowaną od dawna przez środowisko adwokatów i radców prawnych potrzebą przyznania im prawa odmowy zeznań co do wszystkiego, czego dowiedzieli się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Takie unormowanie jest zgodne z art. 6 ust. 1 ustawy ‒ Prawo o adwokaturze i art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych, zapewniając tym samym jednolitość wykładni systemowej i zachowanie tajemnicy adwokackiej i radcowskiej, tak jak w przypadku tajemnicy obrończej.
 
- zmiana art. 3 k.p.c. przez wpisanie expressis verbis, że zasada lojalności procesowej obejmuje także sądy. Pozwoli to na przykład ograniczyć dokonywanie zwrotów pod pozorem nieistniejących braków formalnych czy zwiększyć poziom staranności w zawiadamianiu stron z odpowiednim wyprzedzeniem o konieczności odroczenia sprawy.
 
- wprowadzenie korespondencji wzajemnej między adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym oraz Prokuratorią Generalną RP bezpośrednio wyłącznie w formie elektronicznej.
 
- możliwość ustanawiania adwokata lub radcy prawnego z urzędu przez sąd dla strony lub uczestnika postępowania, nawet bez ich wniosku, jeżeli osoby takie ze względu na stan zdrowia psychicznego nie są zdolne do złożenia wniosku, a sąd uzna udział pełnomocnika w sprawie za potrzebny. Celem regulacji jest tu zapewnienie konstytucyjnego prawa do sądu dla osób z zaburzeniami psychicznymi, nieubezwłasnowolnionymi, które działają samodzielnie w postępowaniu, lecz nie są w stanie prowadzić racjonalnie sprawy, gdyż np. nie rozumieją pouczeń sądu. Sąd, zapewniając takim osobom pełnomocnika w procesie, staje się gwarantem konstytucyjności postępowania. Realizuje tym samym w pełni zasadę równości stron.
 
- przywrócenie możliwości rozpoznania przez sąd wszystkich stosunków łączących strony postępowania, odciążenie wymiaru sprawiedliwości od czynności związanych z rejestrowaniem nowej sprawy, a tym samym powrót do stanu sprzed tzw. wielkiej nowelizacji 2019. Obecna regulacja doczekała się bowiem miażdżącej krytyki doktryny przedmiotu. Zmiana zaoszczędzi stronom konieczności wytaczania kolejnej sprawy o roszczenie przedstawione do potrącenia albo powództwa przeciwegzekucyjnego.
 
Podczas posiedzenia 28 czerwca Prezydium NRA podjęło uchwałę, w której postanawia wystąpić do Sejmu RP, Senatu RP i Rady Ministrów z petycją zawierającą projekt zmian w Kodeksie postępowania cywilnego. Prezydium upoważniło adw. Przemysława Rosatiego do reprezentowania Naczelnej Rady Adwokackiej w pracach nad petycją.
 
(czytaj projekt zmian w kpc)
(czytaj uzasadnienie projektu)